XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

Lotespen juridiko honen asmoa berebat ageri da testuan sartu den klausula derogatorio batean ere, aurreneko aldia baita horrelakorik gure historia konstituzionalean; nahiko zabala da klausula hori eta begiztatzen du, ez bakarrik erakundeen oinarrizko erregulazioa, honen lekuan erregulazio konstituzional berria sartu baita zuzenean, baizik eta, orokorki, Konstituzio honen kontra doazen xedapen guztiak ere bai.

Derogazio honek, beraz, Konstituzioaren efektu zuzeneko bat sortzen du, indarrean sartu eta bertatik: alegia hiritarrek eskubide daukatela hori galdatzeko, eta Administrazio eta Auzitegiek obligazioa, hori aplikateko.

Konstituzioa, beraz, bere indar propioz sartzen da ordenamendu juridikoan, eta ez dago egon beharrik harik eta legegileak haren manamenduak garatu arte.

2. Konstituzioaren aurrekinak.

Prozesu konstituziogilea

1978ko abenduaren 27ko Konstituzioa eboluzio-prozesu edo erreforma politiko baten ondorio bezala sortzen da, zeinak bide eman baitzuen sistema autoritario batetik beste sistema konstituzional batera bakean igarotzeko, eta, ikuspegi juridiko batetik begiratuz, ordenamenduaren baliozkotasunean jarraipen-hausturarik eta etenik egin gabe.

Espainiako historian beste batzuetan gertatu zenaren alderantziz (Riego-ren altxamendua 1820an, 1868ko iraileko Erreboluzioa, Errepublikaren aldarrikapena 1931ko apirilaren 14an), erregimen konstituzional baten ezarpena ez zen egin aurreko ordenamendua juridikoki hautsiz.

1978ko Konstituzioaren elaborazio-prozesuan, aitzitik, nahiz eta abiapuntutzat hartzen diren printzipioak erabat aurreko erregimena inspiratzen zutenak ez-bezalakoak izan, erregimen horrek ezarritako arauak jarraitu ziren Konstituzio-aldaketa erregulatzeko.

Azalpen txiki bat eskatzen du honek:

a) Franco Generalaren diktadurako ordenamendu politikoa.

Ikuspegi formal batetik, Franko Generalaren erregimen politikoaren, 1936tik 1975era bitartekoaren, jatorria eta oinarria izan zen, 1936ko uztailaren 18an sublebatutako militar-buruek (Junta de Defensa Nacional-ak) Francisco Franco, Dibisioko Generalaren alde Jefe del Gobierno del Estado Español bezala egin zuten izendapena, zeina egin baitzuten Junta de Defensa Nacional-aren 138/1936 Dekretu, irailaren 29koaren bidez.

Dekretu horrek xedatzen zuen, Franco Generalak eskuratuko zituela Gobernu berriko botere guztiak ( I art.).

Botere-hartze orokor hau, erregimenaren azkeneraino aldatu gabe konfirmatu zen, Franco Generalak emandako bi Legeren bidez, zeintzuk eskuratzen baitzioten izaera orokorreko arau juridikoak emateko ahalmen gorena, eta eman ere delako Lege edo Dekretuak (1938ko urtarrilaren 30eko Legea), aurretiaz Ministrari-Kontseiluaren deliberamendu-beharrik gabe (1939ko abuztuaren 8ko Legea).

Arau hauek (diktadurako sistema juridikoaren benetako bizkarrezurra zirenak) indarrean egon ziren Franco Generalaren heriotzako ordurarte.

Francok berak ez zuen inolako zalantzarik eduki, egoki iruditu zitzaionean. prerrogatibako Legeak emateko eskubidea erabiltzeko.